I Flow theory
Flow, creativiteit en ontwikkeling
Er is een overeenkomst tussen alle creatieven (n=91) die mee deden aan het onderzoek van Csikszentmihalyi en zijn studenten in de periode 1990-1995, ze houden van wat ze doen. Ze vinden dat wat ze doen leuk. De concentratie waarmee ze dat wat ze met alle liefde en aandacht doen is hoog. Er komt meestal niets tussen in het moment van het doen. Ontdekken en maken is een belangrijke drijfveer. Een andere kracht die mensen motiveert is het genot dat we ervaren als we ons comfortabel voelen zonder dat dat energie kost. De balans tussen het deze twee drijfveren is voor iedereen verschillend.
De flow ervaring blijkt verrassend veel gelijkenis te hebben voor allerlei mensen. Artiesten, wetenschappers, religieuzen en ook gewone mensen beschrijven hun meest verrijkende ervaringen in overeenkomstige woorden. De beschrijvingen variëren niet veel tussen culturen, sexy, leeftijd en sociaal-economische afkomst. Negen verschillende elementen worden telkens genoemd in de beschrijvingen van plezierige, verrijkende ervaringen:
- Er zijn duidelijke stappen onderweg naar het doel - Heldere doelen;
- De feedback op je handelingen is direct waarneembaar - Weten hoe goed je het doet;
- Er is een balans tussen de uitdagingen en de vaardigheden - Balans hebben tussen uitdagingen en vaardigheden;
- Actie en bewustzijn vallen samen - Samenvallen van actie en bewustzijn;
- Het bewustzijn wordt niet verstoord door afleiding - Afleiding uit de weg gaan;
- Er zijn geen zorgen over falen;
- Het zelf-bewustzijn verdwijnt - Vergeten van jezelf;
- Het besef van tijd vervormt - Vergeten van de tijd en de omgeving;
- De activiteit die op zichzelf het doel wordt.
Deze elementen zijn ruwweg ook voorwaarden voor flow in de creativiteit. Vrij vertaald uit het boek Creativity (Csikszentmihalyi, 1996).
Het leuke is dat er tussen deze elementen en de acht hoofdelementen van Montessori een verwantschap is te ontdekken.