EE BV11

Beter Verwoorden 11 Grenzen

Eigen ervaring

Vooraf

Stoelen staan in een kring en iedereen zit. Iedereen kent de omgangsvormen: Degene die vertelt wordt niet onderbroken. Vragen kunnen na het vertellen worden gesteld. Geen commentaar op elkaar.

1. Vertellen

Vertellen Eigen Ervaring

Duur ± 5-7 minuten / de hele groep

Instructie voor de deelnemers

De docent vertelt over een keer dat hij/zij meemaakte dat iemand zijn/haar grens overging of dat ze de grens van een ander overging – vragen worden gesteld(*) – daarna stelt de docent de verbindingsvraag aan de deelnemers of ze kunnen vertellen over een keer dat iemand anders hun grens overging of dat zij over een grens van een ander heen gingen.

Er komen twee deelnemers aan de beurt. Het is bedoeld als voorbeeld en als opwarmer; het brengt de luisteraars op ideeën en het is voor de vertellers bovendien een mooie oefening.

Als de docent merkt dat deelnemers nog geen aansluiting hebben kun zij/hij nog een tweede ervaring vertellen waarbij een andere kant van het onderwerp belicht wordt. Het benoemen van diverse invalshoeken om aan te denken bij het herinneren van iets wat je hebt meegemaakt, creëert ruimte. Op deze manier kan de docent het vertellen toegankelijk maken voor de deelnemers.
De docent kan ook het proces van vertellen bij sturen door het stellen van extra vragen om het onderwerp te verbreden of toe te spitsen.

(*)De deelnemers krijgen de gelegenheid – verduidelijkingsvragen te stellen. Vragen over iets waar ze meer over willen weten of wat ze nog niet helemaal duidelijk is.

Voorbereiden

• De docent bereidt zijn eigen ervaring voor en de verbindingsvraag.
• De docent bedenkt van te voren een aantal invalshoeken die passen bij het onderwerp waarmee de deelnemers verder aan de slag gaan.

Lijstje maken en kiezen

Duur ± 5 minuten / de hele groep

Instructie voor de deelnemers

Alle deelnemers krijgen een klein papiertje om een lijstje te maken van drie verschillende momenten dat er of over hun grens is heengegaan of dat ze zelf over de grens van een ander heen zijn gegaan. Na het maken van het lijstje kiezen ze de ervaring die ze gaan delen. De deelnemers worden verdeeld in teams van twee (nr. 1 en nr. 2)

Het gaat om drie of twee ervaringen die ze zich helder en goed herinneren. Daar maken ze een lijstje van met één woord als aanduiding (1:2:3). Het lijstje is privé. Ze kiezen de ervaring waarbij ze zich comfortabel voelen om hem te delen met de groep en die ze zich nog goed met details herinneren.

Voorbereiden

• Elke deelnemer een A6-je (zonder lijntjes).
• Eén zwarte pen per deelnemer.

Twee aan twee vertellen

Duur: ± 6 á 10 minuten/ Tweetallen

Instructie

De docent verdeelt de deelnemers in teams van twee en geeft aan welke deelnemer nummer één is en welke deelnemer nummer twee. Bij een oneven aantal deelnemers is er één groepje van drie. Dan gaan de teams aan de slag. De nummers één vertellen hun gekozen ervaring aan de nummers twee. De nummers twee luisteren en stellen hun vragen pas aan het einde. Dat is van belang, want het is geen gesprek maar een verbale oefening voor het schrijven.

Na een vooraf vastgestelde tijd (3 à 5 minuten) en een afgesproken sein (klappen in handen, een belletje etc.) draaien de rollen om en luisteren de nummers één en vertellen de nummers twee. Het eventuele groepje van drie zal iets meer begeleiding en tijd nodig hebben. Om de aandacht te focussen noemt de docent kort de volgende punten:

• Stel vragen ter verduidelijking; wat was nog niet helder?
• Vraag door over iets waar je nog meer over wilt weten.
• Stel minimaal één vraag over zintuiglijke waarnemingen (ruiken, zien, horen, voelen, proeven).
• De docent kan ook aangeven dat de deelnemers minimaal twee a drie open vragen moeten stellen.

Het kan ook blijken dat het nodig is om samen met de deelnemers aandacht te besteden aan wat voor vragen er gesteld kunnen worden. Bij de instrumenten bij deze les worden verschillende typen vragen besproken.

Voorbereiden

• Belletjes of een ander instrument dat geluid maakt.
• Bord of flip-over.
• Om de deelnemers in gevarieerde tweetallen te laten werken kan de begeleider de deelnemers bij het binnenkomen of voorafgaand aan deze activiteit bijvoorbeeld gekleurde papiertjes laten trekken, waarna degenen met dezelfde kleur samen een team vormen. Een andere manier is deelnemers met opeenvolgende verjaardagen samen te laten werken. En zo meer...

2. Schrijven

Na het vertellen over de eigen ervaring gaan de deelnemers een kladversie schrijven van hun verhaal.
Zodra de kladversie is geschreven heeft de docent de keuze om de les te onderbreken, de verhalen van deelnemers staan nu op papier en kunnen niet meer verloren gaan. In de serie Beter Verwoorden gaan de deelnemers na het schrijven in klad verder met verdiepingsactiviteiten en keren later terug om hun tekst bij te werken en in het net te schrijven in het boekje.

Kladversie

Duur: ± 5 minuten/ Individueel

Instructie

Schrijf nu je verhaal op zoals je het hebt verteld aan je teamgenoot. Je gaat na of je de dingen die je vertelde naar aanleiding van de vragen van je gesprekspartner in je verhaal kunt opnemen. Je gaat de eerste versie van je tekst opschrijven. Als je vragen hebt, laat het even weten**.

Tekst in het net

Duur: ± 2 x 10 minuten/ Tweetallen en individueel

Tussentijds voorlezen

Duur: ± 10 minuten/ Tweetallen

In de lessenserie Beter Verwoorden is gekozen voor de redactievorm waarbij de deelnemers in een tweetal elkaars teksten voorlezen. Als de docent meer tijd wil besteden aan spelling, zinsbouw en grammatica kan zij kiezen voor een uitgebreidere redactievorm, zie Instrumenten in het menu.

Instructie

Twee aan twee lezen de deelnemers elkaars tekst voor. De schrijver kan zo aandachtig luisteren en ervaren of zijn tekst qua ritme, zinsbouw en inhoud klopt. De lezer oefent zijn lezen (uitspraak, verstaanbaarheid en ritme). Daarna draaien de rollen om. Zo heeft iedereen zijn tekst gehoord, een voorbereiding op het redigeren. Bij het redigeren kunnen de deelnemers in hun team overleggen. Ze kunnen ook de docent benaderen met vragen. De docent schrijft antwoorden over spelling op het bord, waardoor een klassikaal woordenboek ontstaat.

Als de groep meer gevorderd is kun je een ‘editing bureau’ opzetten. Een groep deelnemers checkt de verhalen op spelfouten, interpunctie en zinsopbouw. Ze verbeteren de tekst niet maar onderstrepen de woorden waar iets mee is. Elke week rouleert deze groep, zodat iedereen aan bod komt.

In het net schrijven

Duur: ± 10 minuten/ Individueel

Instructie

Nu je weet hoe je je tekst kunt aanpassen zodat hij beter kan worden begrepen door een lezer schrijf je je tekst nog een keer op. Je schrijft op het antwoordblad of op het speciaal daarvoor uitgereikte papier.* Schrijf je tekst nu precies onder het kader. Neem alle suggesties voor verbeteringen mee. Dit is de laatste versie van je tekst. Als je vragen hebt, laat het even weten.**

In het net schrijven is een training in precisie: het reflecteren op de kladversie, het verbeteren van woorden en zinsopbouw en het oefenen van de fijne motoriek. Het vergt concentratie op allerlei niveaus. De verhalen van de schrijvers krijgen zo de aandacht die ze verdienen.

Na het in het net schrijven van hun tekst gaan de deelnemers verder met het maken van een beeld.

* Het papier waarop de tekst in het net geschreven wordt kan variëren afhankelijk van de presentatievorm. In de serie Beter Verwoorden is gekozen voor een boekje op A4-formaat. In een tweede instantie kunnen deze lessen ook worden uitgebreid met meer kennis, onderzoek en praktijk, daarvoor is er een drieluik-blad als presentatievorm(zie de voorbeelden).
**Afhankelijk van de zelfstandigheid van de groep kan de docent rondlopen of kiezen voor een vaste plek.

3. Beeld

Beeld

Duur ± 10 minuten / Individueel

De deelnemer tekent met een zwarte pen de actie van zijn gekozen ervaring. De docent deelt kleurpotloden uit (willekeurig), een per deelnemer. De deelnemer kleurt een onderdeel van de actie die hij wil benadrukken met het kleurpotlood in.

Voorbereiden

• Kleurpotloden.
• Staand A4 met vierkant 10 bij 10 centimeter midden-hoog gecentreerd.

Als de pagina af is doen de deelnemers hem in hun boekje.