EE BV4

Beter Verwoorden 4 Familie

Eigen ervaring

Vooraf

De deelnemers zitten in een kring. Iedereen kent de omgangsvormen: degene die aan het woord is wordt niet onderbroken. Vragen kunnen na het vertellen worden gesteld. Geen commentaar op elkaar.

1. Vertellen

Vertellen Eigen Ervaring

Duur: ± 5-7 minuten/ Hele groep

Instructie

De docent vertelt over een door hem/haar meegebrachte foto waar zij/hij en iemand uit zijn familie op staan; er kunnen vragen worden gesteld. Daarna stelt de docent de verbindingsvraag: of er deelnemers zijn die willen vertellen met wie ze op de foto staan. Wat waren ze aan het doen? Om het onderwerp te verbreden kun je tussendoor vragen: Waar waren jullie? Hoe ziet de plek eruit? Er komen twee deelnemers aan de beurt. Het is bedoeld als voorbeeld en als opwarmer, en het is voor de vertellers bovendien een mooie oefening.

De docent kan ook het proces van vertellen bij sturen door het stellen van extra vragen om het onderwerp te verbreden of toe te spitsen.

(*)De deelnemers krijgen de gelegenheid – verduidelijkingsvragen te stellen. Vragen over iets waar ze meer over willen weten of wat ze nog niet helemaal duidelijk is.

Voorbereiden

• De docent bereidt zijn eigen ervaring voor en de verbindingsvraag.
• De docent bedenkt van te voren een aantal invalshoeken die passen bij het onderwerp waarmee de deelnemers verder aan de slag gaan.

Lijstje maken en kiezen

Duur ± 5 minuten / de hele groep

Instructie voor de deelnemers

Alle deelnemers krijgen een klein papiertje om een lijstje te maken van drie verschillende keren dat ze met hun familie iets samen deden. Minimaal 1 maar liever 2 of 3 ervaringen herinneren. Na het maken van het lijstje kiezen ze de ervaring die ze gaan delen. De deelnemers worden verdeeld in teams van twee (nr. 1 en nr. 2)

Het gaat om drie of twee ervaringen die ze zich helder en goed herinneren. Daar maken ze een lijstje van met één woord als aanduiding (1:2:3). Het lijstje is privé. Ze kiezen de ervaring waarbij ze zich comfortabel voelen om hem te delen met de groep en die ze zich nog goed met details herinneren.

Voorbereiden

• Elke deelnemer een A6-je (zonder lijntjes).
• Eén zwarte pen per deelnemer.

Twee aan twee vertellen

Duur ± 6 á 10 minuten / Tweetallen

Instructie voor de deelnemers

De deelnemers werken in teams van twee en vertellen aan elkaar een voor een de door henzelf gekozen ervaring. De docent deelt de deelnemers in, in teams van twee, en geeft aan welke deelnemer één is en welke deelnemer twee. Bij oneven aantal deelnemers is er één groepje van drie. Dan gaan ze aan de slag in hun team. De nummers één vertellen hun gekozen ervaring aan de nummers twee. De nummers twee luisteren en stellen aan het einde vragen. Dit is van belang want het is geen gesprek maar een verbale oefening voor het schrijven. Soms geeft de docent aan hoeveel vragen, alleen als de deelnemers moeite hiermee hebben. Ook kan blijken dat het nodig is om extra aandacht te besteden aan wat voor een vragen er gesteld kunnen worden.

Na een vooraf vastgestelde tijd (3 á 5 minuten) en een afgesproken sein (klappen in handen, een belletje etc.) draaien de rollen om en luisteren de nummers één en vertellen de nummers twee. Het eventuele groepje van drie begeleiden en iets meer tijd geven. Om de aandacht te focussen noemt de docent kort de volgende punten:

• Stel vragen ter verduidelijking; wat was nog niet helder?
• Vraag door over iets waar je nog meer van wilt weten.
• Stel minimaal één vraag over zintuiglijke waarneming (reuk, zien, horen, voelen, proeven).
• De docent kan ook aangeven dat de deelnemers minimaal twee a drie open vragen stellen.

Voorbereiden

• Belletjes, of ander instrument dat geluid maakt.
• Bord of flip-over.
• Om de deelnemers in gevarieerde tweetallen te laten werken kan de docent bij het binnenkomen van de les of vooraf aan deze activiteit de deelnemers bijvoorbeeld gekleurde papiertjes laten trekken en dan degene die het papiertje heeft met dezelfde kleur te zoeken, samen vormen deze twee een team. Het kan ook gedaan worden door de verjaardagen na te gaan en dan opeenvolgende verjaardagen samen te laten werken. En zo meer...

2. Schrijven

Na het vertellen van de eigen ervaring schrijven de deelnemers in het klad. Nadat de kladversie is geschreven heeft de docent de keuze om de les te onderbreken, de verhalen van deelnemers staan nu op papier en kunnen niet meer verloren gaan. In de serie Beter Verwoorden gaan de deelnemers na het schrijven in klad verder met verdiepingsactiviteiten en keren later terug om hun tekst bij te werken en in het net te schrijven op de nette pagina voor het boekje.

Kladversie

Duur ± 5 minuten / Individueel

Instructie voor de deelnemers

Schrijf nu je verhaal op zoals je het hebt verteld aan je teamgenoot. Je gaat na of je de dingen die je extra vertelde naar aanleiding van de vragen van je gesprekspartner in je verhaal kunt opnemen. Je gaat de eerste versie van je tekst opschrijven. Als je vragen hebt, laat het even weten**.

Tekst in het net (Duur ± 2x 10 minuten)

Tussentijds voorlezen in tweetal

Duur ± 10 minuten

In de lessenserie Beter Verwoorden is gekozen om de redactie te beperken tot het voorlezen in een tweetal. In de serie 9 X Grunberg staan onder redigeren diverse redactievormen beschreven.
Twee aan twee lezen de deelnemers elkaars tekst voor. De schrijver kan zo aandachtig luisteren en ervaren of zijn tekst qua ritme, zinsbouw en inhoud klopt. De lezer oefent zijn lezen (uitspraak, verstaanbaarheid en ritme). Daarna draaien de rollen om. Zo heeft iedereen zijn tekst gehoord, een voorbereiding op het redigeren. Bij het redigeren kunnen de deelnemers in hun team overleggen. Ze kunnen ook de docent benaderen met vragen. De docent schrijft antwoorden over spelling op het bord waardoor een klassikaal woordenboek ontstaat.

Als de groep meer gevorderd is kun je een ‘editing bureau’ opzetten. Een groep deelnemers checkt de verhalen op spelfouten, interpunctie en zinsopbouw. Ze verbeteren de tekst niet maar onderstrepen de woorden waar iets mee is. Elke week rouleert deze groep zodat iedereen aan bod komt.

Instructie het net

Duur ± 10 minuten

De teksten in het klad worden door de deelnemers overgenomen in het net op de speciaal daarvoor bestemde pagina uit het boekje dat iedere deelnemer heeft voor het werk in het net *. Schrijf je tekst onder de ruimte voor beide afbeeldingen. Neem alle suggesties voor verbeteringen mee. Dit is de laatste versie van je tekst. Als je vragen hebt, laat het even weten**.

In het net schrijven is een training voor de deelnemer in precisie; het reflecteren op de kladversie, het verbeteren van woorden en zinsopbouw, het exact weergeven en een oefening voor de fijne motoriek. Het vergt concentratie op allerlei niveaus. De verhalen van de schrijvers krijgen zo de aandacht die ze verdienen.

* Het papier waarop de tekst in het net geschreven wordt kan variëren afhankelijk van de presentatievorm. Het kan een antwoordblad-drieluik zijn of zoals in de serie Beter Verwoorden een A4 pagina voor in een boekje.
**Afhankelijk van de zelfstandigheid van de groep kan de docent rondlopen of kiezen voor een vaste plek.

3. Beeld

Beeld

Duur ± 10 minuten / Individueel

In de lay-out van de pagina staan twee vierkanten. In het ene vierkant plakt de deelnemer een foto die hij/zij heeft meegebracht waar hij/zij een verhaal over verteld heeft. In het andere vierkant tekent de deelnemer de plaats van het verhaal met een zware pen, met kleurpotlood kan er kleur worden gegeven aan enkele details die de plek prettig maakte.

Instructie

Schilder met waterverf de plek waar je bent in je verhaal.

Voorbereiden

• Zwarte pennen.
• Kleurpotloden, twee of drie kleuren per deelnemer.
• Ontspannen zachte muziek.

Na het in het maken van het beeld bij hun tekst doen de deelnemers de bladzijde in hun boekje.